De wereld van de General Counsel verandert zienderogen. Het thema van het General Counsel NL Jaarcongres dat op 19 april 2018 wordt gehouden en waarbij de focus ligt op transformatie, komt daarom tijdig. We moeten echter oppassen niet in platitudes te verzanden.
Gesprekken over transformatie gaan veelal over de steeds belangrijkere rol die technologie speelt. De wet van Moore, die zegt dat de rekenkracht van processoren exponentiële groei vertoont, wordt daarbij vaak aangehaald. Dit gegeven imponeert maar leidt ook tot vertwijfeling en onzekerheid: wat is mijn rol in dat geheel?
De discussie over technologische vooruitgang is zo en vogue dat soms vergeten wordt om stil te staan bij de organisatie en het team. Veel gesprekken gaan “meta”: het onderwerp focust vaak te weinig op wat de nieuwe hoogstandjes kunnen betekenen voor de onderneming, waar de added-value zit. Voor we het weten wordt de nieuwste technologie aangeschaft om mee te kunnen doen; om te laten zien dat de laatste ontwikkelingen niet aan ons voorbij gaan. De innovatieve interfaces die advocatenkantoren aanbieden zijn talrijk. Niet zelden is de informatie die zich achter de interface bevindt nog steeds ouderwets, analoog.
Niet de interface
Echte transformatie betreft niet de buitenkant, niet de interface. Het gaat om de verandering in de wijze waarop een organisatie denkt. De manier waarop men informatie vergaart, verzamelt, evalueert en beslissingen neemt. En de manier waarop relaties worden gelegd binnen de onderneming en daarbuiten. Laatst vertelde een cliënt over één van hun strategische doelen: “inside out and outside in”. Zij wilden naar een partnerschip met hun externe adviseurs. Veel eigen (proprietary) informatie waar de adviseurs over beschikken – en die meerdere malen verkocht wordt in de vorm van herhaalde advisering – de organisatie binnen halen. In ruil daarvoor de adviseur een veel beter zicht geven op de ontwikkelingen binnen de onderneming. De onderneming krijgt daardoor, naar verhoopt, beter advies voor minder geld (“more for less” zoals het devies al een tijdje luidt). De adviseur heeft de mogelijkheid om de absolute omzet bij de cliënt te verhogen door veel betere voorstellen op tafel te kunnen leggen (immers, de adviseur begrijpt de client nog beter) en is in poll-position: de adviseur weet al dat het request for proposal komt voordat deze op het bureau belandt.
Technologie leidt tot veel meer transparantie dan ooit het geval is geweest. Ondernemingen worden uitgedaagd om hun unique selling point(s) te formuleren. Zonder evidente USP wordt het bestaan bedreigt: is het niet doordat de ondernemingsformule wordt gekopieerd, maar dan net wat beter (de formule achter Rocket Internet), dan is het wel door disruptieve innovaties (fintech, cryptocurrency).
Wall of data
De general counsel en de advocatuur ontkomen er niet aan om heel goed na te denken over de toekomst. De general counsel krijgt iedere dag meer keuze in bijstand: grote kantoren, boutiekkantoren, flexibele schil, computerapplicaties en zelfs robotic process automation (bijvoorbeeld al gebruikt in het kader van fiscale rapportages met directe verbindingen met de autoriteiten, en bijvoorbeeld ook relevant voor compliance). Er komt ook steeds meer beschikbaarheid aan data, zowel binnen de onderneming als daarbuiten. Alles wordt bekend. De “wall of data” komt als een lawine over de juridische afdelingen heen. Het is nagenoeg onmogelijk om in ieder aspect van de bedrijfsvoering in control te zijn. Het wordt echter steeds lastiger om met de benefit of hindsight te kunnen aangeven dat een specifieke zaak niet bekend had kunnen zijn. De general counsel en de advocaat, maar vooral de general counsel, moeten daardoor nog vaker dan voorheen judgement calls maken. Juridische problematiek wordt steeds wezenlijker voor de onderneming en kan tot een onderscheidende factor van de onderneming in zijn geheel en daarmee tot aandeelhouderswaarde leiden – met een onderneming zonder grote risico’s, financieel en reputationeel, is het prettig zaken doen. De transformatie van General Counsel tot Chief Legal Officer is aanstaande.
Welnu, het zal nog even duren voordat de general counsel van de toekomst zowel een graad in het recht als in de computerwetenschap nodig heeft om goed te kunnen functioneren (zoals een general counsel ooit in de Financial Times opmerkte). Het is echter evident dat transformatie geen keuze is. Ik zie er naar uit om hier tijdens het jaarcongres verder over te spreken.
Ik sluit af met een quote die geregeld aan Charles Darwin is toegekend (hoewel het zeer de vraag is of Darwin dit woordelijk zo gezegd heeft) en die mooi samenvat dat transformatie noodzakelijk is. Noodzakelijk om als mens en als organisatie te overleven: “It is not the strongest of the species that survive, nor the most intelligent, but the one most responsive to change.”