We begeven ons als samenleving in een wankele situatie waarin vooruitgang allang niet meer vanzelfsprekend meer is. Sterker nog, we leven mogelijk in een tijdperk waarin verschillende crises elkaar in hoog tempo zullen blijven opvolgen. Vanuit het perspectief van de onderneming vervult de General Counsel in tijden van crisis een cruciale rol.
In zijn recente essay in de Groene Amsterdammer genaamd ‘Het Calamiteitperk – Leven in het licht van de eindigheid’ stelt cabaretier en filosoof Tim Fransen dat we turbulente decennia tegemoet gaan. Fransen wijst op drie samenhangende krachten en factoren die de mens de afgelopen eeuw heeft ontketend en die we voorlopig niet weten te beheersen, namelijk: (i) technologische superkrachten, (ii) grootschalige natuurbeheersing met als schaduwzijde natuurontwrichting, en (ii) hyperconnectiviteit. Die krachten en factoren – gecombineerd met het feit dat we nog geen manier hebben gevonden om ons tegen de destructieve toepassingen ervan te beschermen – maken dat we ons op dit moment in een wankele situatie begeven. We zouden weleens in een tijdperk kunnen leven waarin verschillende crises elkaar in hoog tempo opvolgen. Fransen noemt dit ‘het Calamiteitperk’.
Ik besef dat dit niet de vrolijkste inleiding is voor een bijdrage aan deze nieuwsbrief, maar wat mij betreft is er niet direct reden tot paniek. Met Fransen ben ik wel van mening dat de genoemde omstandigheden vragen om een weerbare samenleving. We moeten hoe dan ook af van de heilige overtuiging dat alles alleen maar beter kan worden. Vooruitgang is niet vanzelfsprekend, laat staan iets waartoe we gerechtigd zijn. Daarnaast lijkt het in crisistijd verstandig om de teugels aan te trekken ten gunste van het maatschappelijk belang.
Ook vanuit het perspectief van de onderneming levert deze crisistijd de nodige uitdagingen op. De General Counsel speelt daarbij in mijn ogen een cruciale rol bij de vormgeving en het behoud van een weerbare onderneming. ChatGPT, de inmiddels alom bekende chatbot met kunstmatige intelligentie, onderschrijft die stelling. Op mijn verzoek om de rol van de General Counsel in crisistijd in maximaal 100 woorden te omschrijven, antwoordde ChatGPT als volgt:
“De General Counsel speelt een belangrijke rol in crisistijd. Hij/zij is verantwoordelijk voor het adviseren en ondersteunen van de leidinggevenden van het bedrijf in de aanpak van de crisis. Hij beoordeelt de juridische aspecten van de crisis en onderneemt actie om de reputatie en belangen van het bedrijf te beschermen. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor het coördineren van de communicatie met relevante partijen en het waarborgen van naleving van wet- en regelgeving.”
Ik haak in op het laatste onderdeel van deze omschrijving. Het eerder genoemde aantrekken van de teugels in het maatschappelijke belang, betekent dat ondernemingen geconfronteerd (zullen) worden me nieuwe wet- en regelgeving die als doel hebben om de gevolgen van crises in te perken en mogelijk zelfs het tij te keren. De steeds verder uitdijende wet- en regelgeving rondom ESG zijn daarvan een goed voorbeeld. De General Counsel moet daarvan op de hoogte zijn en ervoor zorgen dat beleid wordt geïmplementeerd ter waarborging van de naleving van de nieuwe regels. Ik doe in dat kader graag de volgende (bescheiden – ook ik ben gebonden aan een woordenlimiet) duit in het zakje.
Als uitvloeisel van de Europese Green Deal, is eind 2022 de definitieve EU-richtlijn met betrekking duurzaamheidsrapportering door ondernemingen (de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)) verschenen. De CSRD verplicht bepaalde ondernemingen te rapporteren over non-financials zoals de milieu-impact en de sociale impact van de bedrijfsactiviteiten. Bedrijven zullen ESG-doelstellingen moeten formuleren en de voortgang daarvan openbaar maken. De ESG-rapportageverplichtingen zien niet alleen op de eigen operatie van een onderneming, maar ook op die van anderen actoren in de relevante keten, zoals klanten en leveranciers. De verplichtingen uit de CSRD zullen vanaf 2024 gefaseerd in werking treden. Het is raadzaam om na te gaan of, en zo ja wanneer, de CSRD-verplichtingen van toepassing zullen zijn op uw onderneming en wat daarvan dan de gevolgen zijn.
In het Calamiteitperk zullen ondernemingsbesturen zich steeds vaker de vraag moeten stellen: How to be good? De General Counsel vervult een sleutelrol bij de beantwoording van die vraag.
