ESG (Environmental, Social en Governance) speelt een steeds prominentere rol in de maatschappij en in de bestuurskamer. Daarmee vormt ook de ‘S’ een steeds belangrijker aspect van de strategie van ondernemingen en van manier waarop ondernemingen worden aangestuurd. Waar sociaal beleid primair iets was dat tussen werkgevers en werknemers werd bepaald, al dan niet in collectief verband, is de koers die ondernemingen varen op het gebied van ESG steeds vaker onderdeel van het publieke debat. Ook de Europese en Nederlandse wetgever heroriënteren zich op ESG-vlak, waarbij de vraag centraal staat hoe vennootschappen zich verhouden tot de maatschappij en wat de rol van wetgeving hierin zou moet zijn. Ten slotte verandert ook de rol van investeerders.
Gedreven door de maatschappelijke ontwikkelingen en op hen van toepassing zijnde wet- en regelgeving, zoals de tweede Aandeelhoudersrechtenrichtlijn en het mogelijke Europese Social Taxonomy pakket, laten zij hun stem horen. Dit heeft de dynamiek én het publieke debat in korte tijd fundamenteel veranderd. Van de recente staking op Schiphol tot aandacht voor de loonkloof tussen de top en de werkvloer: sociaal beleid staat in het middelpunt van de belangstelling. De staking heeft geleid tot maatschappelijke vragen over aanbesteding, een ‘fatsoenlijk’ loon, flexibele contracten en de kostprijs van diensten, die veel breder getrokken (kunnen) worden dan de feitelijke omstandigheden op Schiphol. Wanneer we meer in detail kijken naar de thema’s die inmiddels onder de ‘S’ van ESG worden geschaard, levert dat een breed spectrum aan thema’s op, waarvan we er hieronder een aantal uitlichten.
DE&I (Diversity, Equity en Inclusion)
Adequaat beleid op het gebied van diversiteit en inclusie staat hoog op de agenda. Ontwikkelingen die in dat kader een rol spelen, zijn de aanstaande wijziging van de Corporate Governance Code, het vrouwenquotum voor de RvC van beursgenoteerde ondernemingen, de voorgestelde EU-richtlijn Vrouwen in raden van bestuur, de beperkingen die voortvloeien uit de AVG op het vlak van het verwerken van data voor beleid op het vlak van diversiteit en retentie van divers talent (stay gap). Er is ook aandacht voor ongelijke loonverhoudingen tussen mannen en vrouwen (pay gaps). De gemiddelde loonkloof tussen mannen en vrouwen in de EU was in 2020 13% (14,2% in Nederland en het laagste, 0,7%, in Luxemburg). In zowel Nederland als in de EU is sprake van wetgevingsinitiatieven om de loonkloof tussen mannen en vrouwen te verkleinen.
Bestuurdersbeloning
Het scala van onderwerpen dat raakt aan de bestuurdersbeloning en sociaal beleid is breed. Interessant is in dit kader zowel de actieve rol van investeerders als de betrokkenheid van de ondernemingsraad. In het bezoldigingsbeleid en de bezoldigingsregelingen zien we in toenemende mate ESG-normen terugkomen. Een concreet voorbeeld vormen als doelstellingen die ten grondslag liggen aan variabele beloning, voor beursgenoteerde ondernemingen gedreven door de eisen van de tweede Aandeelhoudersrechtenrichtlijn, en de aanstaande wijziging van de Corporate Governance Code. Het stellen van adequate performance targets levert in de praktijk vaak een uitdaging op – met het risico van social greenwashing. Kijkend naar de ESG-ontwikkelingen op dit vlak, kan de opkomst van de ESG commissaris in de RvC niet onvermeld blijven. De ESG commissaris ziet als lid van de remuneratiecommissie specifiek toe op integratie van ESG-gerelateerde doelstellingen in het bezoldigingsbeleid.
Arbeidsvoorwaarden, welzijn en corporate responsibility
Sociaal beleid in de meer klassieke zin omvat uiteraard meer, zoals zaken die raken aan het welzijn van werknemers. Het borgen van een werkomgeving die vrij is van discriminatie en (seksuele) intimidatie krijgt de laatste tijd meer aandacht dan ooit. Daarbij hoort het bevorderen van een bedrijfscultuur waar mensen zich uitspreken over wat niet goed gaat. Te denken valt ook aan de corporate responsibility voor het naleven van mensenrechten in de productieketen, en actieve due diligence daarop. Ook is er opnieuw aandacht voor het hebben van een adequaat klokkenluidersbeleid zijn, waarbij de wetswijzigingen een rol spelen die het gevolg zullen zijn van de implementatie van de EU-klokkenluidersrichtlijn. De focus op welzijn heeft ook geleid tot voorstellen voor regelgeving in Nederland en de EU ten aanzien van het recht van werknemers om niet gestoord te worden. Daarnaast zijn de ontwikkelingen ten aanzien van hybride werken evident. Het al genoemde maatschappelijke debat over flexibele arbeidskrachten en de uitdagingen die de krappe arbeidsmarkt meebrengen, horen ook bij het brede palet dat onder de ‘S’ van ESG valt. Hierbij valt op dat de vakbonden steeds vaker collectieve zaken aanspannen om een betere rechtspositie voor hun leden af te dwingen.
